Huyện Xuân Trường có 20 xã, thị trấn. Với đặc thù là huyện có nhiều người dân đi làm ăn xa, đã mang nguồn kinh tế lớn về cho địa phương nhưng kèm theo đó là tỷ lệ người mắc HIV cũng tăng lên. Từ ca nhiễm HIV đầu tiên năm 1998 đến đầu năm 2019 huyện Xuân Trường có lũy tích 543 người nhiễm HIV/AIDS, nguyên nhân chủ yếu do tiêm chích ma túy. Trong tổng số người nhiễm HIV, có 357 người chuyển sang giai đoạn AIDS, đã tử vong 224 người.
Trước thực trạng trên, cấp uỷ Đảng, chính quyền từ huyện đến cơ sở đã tập trung chỉ đạo, đẩy mạnh các hoạt động phòng chống HIV/AIDS. Trung tâm Y tế huyện đã phối hợp với các ngành chức năng triển khai nhiều hình thức thông tin phong phú bao gồm: thông tin giáo dục truyền thông thay đổi hành vi, tư vấn trực tiếp cho các đối tượng là người nghiện chích ma tuý, người bán dâm, tiếp viên nhà hàng, người nhiễm HIV, gia đình người nhiễm HIV, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ và các nhóm nguy cơ khác. Các hoạt động truyền thông được Trung tâm Y tế huyện tích cực triển khai tại cộng đồng với phương châm “Hướng về cơ sở” qua việc triển khai thực hiện phong trào “Toàn dân tham gia phòng, chống HIV/AIDS tại cộng đồng dân cư” lồng ghép với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư”. Công tác truyền thông được đa dạng hoá các loại hình để chuyển tải thông tin, kiến thức phòng, chống HIV/AIDS đến cộng đồng như: Tổ chức tháng chiến dịch truyền thông hưởng ứng ngày Thế giới phòng, chống HIV/AIDS với quy mô lớn. Các ngành chức năng phối hợp với các trường học tổ chức truyền thông phòng, chống HIV/AIDS thông qua các hình thức hội thảo, tập huấn, các buổi học ngoại khoá… Bên cạnh đó, Trung tâm nâng cao chất lượng, tăng số lượng tài liệu truyền thông (pano, tờ gấp, áp phích, sổ tay truyền thông, tranh lịch…); điều phối hợp lý các nguồn tài liệu truyền thông cung cấp cho cộng đồng; duy trì, củng cố hoạt động của đội ngũ cộng tác viên, tuyên truyền viên. Năm 2018, Trung tâm Y tế huyện phối hợp với các ngành chức năng tổ chức 178 lượt truyền thông về HIV bằng các hình thức cho 9.125 người. Bên cạnh đó, công tác giám sát dịch HIV/AIDS và can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm HIV được tăng cường. Hàng năm các ngành chức năng đều tổ chức điều tra, đánh giá thực trạng tình hình nhiễm HIV/AIDS, số lượng đối tượng nguy cơ cao; rà soát số liệu định kỳ, giám sát bệnh nhân chuyển giai đoạn AIDS và tử vong do HIV/AIDS tại tuyến xã; ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác giám sát, quản lý, thống kê báo cáo số liệu HIV/AIDS; nâng cao chất lượng xét nghiệm sàng lọc, đào tạo nâng cao năng lực, cập nhật kiến thức mới về xét nghiệm HIV cho cán bộ làm công tác xét nghiệm. Hệ thống cán bộ chuyên trách về giám sát HIV/AIDS được củng cố nâng cao năng lực hoạt động nghiêm túc chế độ rà soát, báo cáo thống kê số liệu theo quy định. Cũng trong chương trình can thiệp giảm tác hại lây nhiễm HIV, các ngành chức năng tích cực thực hiện chương trình điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone. Từ tháng 7 năm 2011 đến nay, cơ sở Methadone huyện Xuân Trường đã tiếp nhận và điều trị cho 558 bệnh nhân nghiện các chất dạng thuốc phiện; trong đó có 252 bệnh nhân hiện đang điều trị.
Để triển khai công tác điều trị ARV cho bệnh nhân HIV, được sự hỗ trợ của dự án Quỹ toàn cầu, từ năm 2006, Trung tâm Y tế huyện triển khai phòng khám ngoại trú cho bệnh nhân HIV/AIDS. Hiện phòng khám ngoại trú của Trung tâm đang điều trị ARV cho 138 người nhiễm HIV/AIDS trên địa bàn huyện. Hàng tháng Trung tâm khám và cấp thuốc nhiễm trùng cơ hội cho trung bình gần 30 lượt bệnh nhân. Trước đây kinh phí điều trị cho bệnh nhân ARV do dự án Quỹ toàn cầu chi trả; từ năm 2019, kinh phí điều trị cho số bệnh nhân này do quỹ bảo hiểm y tế thanh toán (nếu bệnh nhân có thẻ bảo hiểm y tế). Cùng với công tác điều trị, Trung tâm tăng cường hoạt động tư vấn xét nghiệm để người nhiễm HIV/AIDS, người có nguy cơ cao được tiếp cận các dịch vụ y tế và dịch vụ xã hội khác; triển khai công tác chăm sóc, hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS tại cộng đồng thông qua đội ngũ cán bộ y tế cơ sở, cộng tác viên; phát huy trách nhiệm người nhiễm HIV trong chăm sóc HIV/AIDS tại cộng đồng; phối hợp tốt giữa chương trình phòng, chống HIV/AIDS và chương trình Lao trong công tác dự phòng, điều trị, chăm sóc. Năm 2018, Phòng Tư vấn và xét nghiệm tự nguyện của Trung tâm đã tư vấn và xét nghiệm cho 633 trường hợp, trong đó phát hiện 3 trường hợp dương tính (+) với HIV. Các trường hợp này đã được tư vấn và chuyển gửi đến phòng khám điều trị ngoại trú OPC của Trung tâm để được khám và điều trị.
Với nhiều giải pháp đồng bộ, công tác phòng chống HIV/AIDS ở huyện Xuân Trường đã đạt hiệu quả tích cực, chất lượng điều trị cho bệnh nhân HIV/AIDS ngày càng được nâng cao. Công tác dự phòng lây nhiễm HIV trong cộng đồng đã đến được các đối tượng nhiễm HIV; hàng nghìn người có hành vi nguy cơ cao được tiếp cận truyền thông tư vấn. Thông qua nhóm cộng tác viên, đồng đẳng viên, đã phát bơm kim tiêm và bao cao su cho hàng nghìn đối tượng nghiện chích ma túy trên địa bàn; tuyên truyền cho nhân dân và các đối tượng nguy cơ cao hiểu và biết cách phòng lây nhiễm HIV, góp phần giảm tỷ lệ lây nhiễm HIV trên địa bàn./.
Trình Vũ